विद्यार्थीका लागी उपयोगी वेबसाइट

इन्टरनेट, सूचनाको द्रुत राजमार्ग मात्र होइन, ज्ञानको महत्त्वपूर्ण स्रोत पनि हो । अहिले हरेक कुरा इन्टरनेटमा छ, कोर्सका कुरादेखि लिएर होमवर्कका कुरा सबै । यद्यपि इन्टरनेट जोडेर कम्प्युटर चलाउन बसेका धेरैलाई पर्ने समस्याचाहिँ के हो भने आफूलाई चाहिने ती ज्ञान र सूचना प्राप्त गर्न कहाँबाट सुरु गर्ने ? अनि ती सामग्रीको विश्वसनीयता के होला ? अधिकांशले आफूले खोजेको, चाहेको विषयलाई दुई वा तीन शब्दमा गुगलमा खोजी गर्छन्, त्यसले व्यापक नतिजा देखाइरहेको हुन्छ जुन आफूले चाहेको भन्दा निकै टाढाको विषय पनि हुनसक्छ । त्यसका लागि इन्टरनेटमा उपलब्ध केही वेबसाइटलाई साथी बनाउन सकिन्छ । त्यो कुनै प्रोफेसरको ब्लग पनि हुनसक्छ अनि कुनै रेफरेन्स लाइब्रेरी पनि ।

www.refdesk.com

फ्याक्ट चेकर फर द इन्टरनेट, नारा बोकेको यो वेबसाइटमा नारामा जस्तै सत्य-तथ्यमा आधारित सामग्री छन् यसमा गुगल गरेर पाइने सामग्रीभन्दा बिलकुलै फरक सामग्री छन् । विश्वभरका समाचार, तिनको संग्रह, विश्वप्रसिद्ध व्यक्तित्व तिनका कामहरू, भूगोल, प्रकृति, अर्थव्यवस्था, समाज, व्यवस्थापन, इन्जिनियरिङ आदि अनेकन विषयका लेख यसमा उपलब्ध छन् । यसले गुगल, बिंग, याहु, विकिपीडियाजस्ता प्रमुख सर्चइन्जिनका अप्सन पनि होमपेज मै उपलब्ध गराएको छ । युट्युबका साथ धेरै डिक्सनरी र विश्वकोषमा खोजी गर्ने अप्सन पनि यसमा उपलब्ध छ । यसको विशेषता भनेको सूचना र ज्ञानका लागि आवश्यक इन्टरनेटका पेजहरू एकै ठाउँमा उपलब्ध हुनु हो ।

www.actmonster.com

एउटा विद्यार्थीले यो वेबसाइटमा अध्ययनका लागि सामग्री प्राप्त गर्न सक्छ । यसमा रेफरेन्स डेस्कका रूपमा होमवर्क सेन्टर, एटलास, डिक्सनरी, इन्साइक्लोपेडिया, क्विज, प्रसिद्ध व्यक्तिका जीवनी आदि उपलब्ध छ जसले होमवर्क गर्न सघाउनेदेखि विश्वभर भएका भौतिक, अध्यात्मिक उन्नति एवं विकासको पूर्ण विवरण उपलब्ध गराउँछ । विश्व, विज्ञान, खेलका साथै गणितका तथ्यपूर्ण सामग्री यसको विशेषता हो । यसको टाइमलाइन सेक्सनमा इतिहासका भर्चुअल यात्राको अवसर छ । यो वेबसाइट सिकाउने मात्र होइन सम्झाउने गुण सहित उपलब्ध छ ।

www.wolframalpha.com

यो वेबसाइट विद्यार्थी एवं अनुसन्धानकर्ताहरू लागि महत्वपूर्ण स्रोत हो । यसको विशेषता खोजीलाई क्याल्कुलेट गर्न सक्नु हो । यो वेबसाइट आवश्यकताअनुसारको सूचना दिन सक्षम छ । त्यसैले यसका सञ्चालकहरू यसलाई कम्प्युकेसनल नलेज इन्जिनियरिङ भन्छन् । यो एउटा सामान्य सर्च इन्जिन मात्र होइन, एउटा बुद्धिमान खोज पनि हो, जसले सूचना खोज्ने मात्र होइन नतिजा पनि दिन्छ । यसमा दुई शब्द टाइप गरेर खोज गर्दा सामान्य सर्च इन्जिनले जस्तो ती दुई शब्द भएका पेजहरू मात्र खोजेर देखाउँदैन, ती दुईबीचको तुलनात्मक अध्ययनसमेत गरेर रिजल्ट देखाउँछ ।

www.infoplease.com

इन्फोप्लिज, एउटा स्रोत-संग्रहको वेबसाइट हो, जसमा इतिहासदेखि वर्तमानसम्म समेटिएको छ । यसमा उपलब्ध तथ्यहरूले अध्ययनलाई तार्किक निष्कर्षमा पुर्‍याउन सजिलो बनाउँछन् । यसमा विश्वभरका अखबार पढ्न सकिन्छ । इतिहास, खेलकुद, जीवनी कला मनोरञ्जन, व्यापार स्वास्थ्य र विज्ञानका लेख एवं सम्बन्धित विषयका राम्रा वेबसाइटको लिंक यसमा उपलब्ध छ ।

www.wisegeek.com

वाइजगिकडटकम लेखहरूको भण्डार हो । अनुसन्धानमूलक लेखको संग्रह रहेको यो वेबसाइटमा कलेज एवं विश्वविद्यालयहरूमा अध्यापन हुनेदेखि सबै विषयका राम्रा तथा स्तरीय लेखहरू उपलब्ध छन् । यसले आफूसँग विज्ञान तथा इन्जिनियरिङसँग जोडिएका धेरै विषयमा साढे चार हजार, युवा शिक्षा तथा तालिममा साढे १५ हजार, महान् व्यक्तित्वका विषयमा १ हजार ३ सय, अर्थका सम्बन्धमा ७ हजार, जनावर तथा पर्यावरणका सम्बन्धमा करिब ५ हजार, प्रविधि, ग्याजेटका सम्बन्धमा ४ हजार लेख भएको दाबी गरेको छ । यति धेरै लेख र विषय उपलब्ध हुनु नै यसको विशेषता हो ।

www.pustakalaya.org

नेपाली भाषाका वेबसाइटमध्ये यो अध्ययनका लागि उपयुक्त वेबसाइट हो । यो साझा शिक्षा ई-पाटीको ई-पुस्तकालय नेपाली कला, साहित्य, विज्ञान, पत्रपत्रिकाको सँगालो भएको नि:शुल्क वेबसाइट हो । यसमा नेपाली पत्रपत्रिकाहरू विषय सामग्री, सन्दर्भ सामग्रीका साथै शिक्षण सामग्रीहरू उपलब्ध छन् । यसमा भिडियो, नक्सा, स्कुल विकिपिडिया, अंग्रेजी भाषा क्रियाकलाप, ई-पाठका साथै बालबालिकाका लागि ई-अध्ययनसमेत उपलब्ध छ । यसमा सरकारी स्रोतसामग्री देखी विषयगत सामग्रीमा सामाजिक शिक्षा, समाजशास्त्र, संस्कृत, विज्ञान, वातावरण, राजनीतिशास्त्र, दर्शनशास्त्र, अंग्रेजी आदि विषयका अध्ययन सामग्री छन् । यो वेबसाइटमार्फत विभिन्न साहित्यिक रचना तथा पुस्तक नि:शुल्क डाउनलोड गर्न सकिन्छ ।

www.dictionary.com.np

नेपालमा अध्ययन गर्ने धेरै विद्यार्थीका लागि अंग्रेजी जटिल विषय हो । अंग्रेजी र नेपाली दुई प्रमुख भाषा कलेजमा प्रयोग हुने भएकाले त्यसका शब्दको प्रयोग राम्रोसँग गर्नु आवश्यक छ । कहिले अंग्रेजीको कुनै शब्दको अर्थ आउँदैन त कहिले नेपाली शब्दलाई अंग्रेजीमा अथ्र्याउन सकिँदैन । त्यस्तो अवस्थामा यो डिक्सनरी सहयोगी हुन्छ । अंग्रेजी भाषामा धेरै डिक्सनरी अनलाइनमा भेटिए पनि नेपालीको अंग्रेजीमा अर्थ दिने डिक्सनरी फेला पार्न मुस्किल छ । यो नेपाली र अंग्रेजी भाषाका शब्दको अर्थ भएको वेबसाइट हो ।

www.gutenberg.org

प्रोजेक्ट गुटेनबर्ग अन्तर्गत सञ्चालन गरिएको यो वेबसाइट विद्यार्थीका लागि यसकारण पनि महत्वपूर्ण छ कि यसले ऐतिहासिक पुस्तकहरू नि:शुल्क रूपमा उपलब्ध गराउँछ । यसबाट अंग्रेजी साहित्य, विश्व इतिहासका साथै विभिन्न विषयका महत्वपूर्ण पुस्तक नि:शुल्क डाउनलोड गर्न सकिन्छ ।

www.library.nu

यो इन्टरनेटमा उपलब्ध अनलाइन लाइब्रेरीमध्ये विद्यार्थीका लागि राम्रो काम दिने पुस्तकालय हो । यसमा क्याम्पसदेखि विश्वविद्यालय तहमा आवश्यक पर्ने अनेकन पुस्तक उपलब्ध छन् । मानविकी, व्यवस्थापन, विज्ञान, प्रविधि, कानुन आदि सबै क्षेत्रका पुस्तक यसमा उपलब्ध छ । अनलाइन प्रतिलिपि अधिकारसम्बन्धी विधेयक सोपा र पिपाको चर्चा हुनुभन्दा अघि यसमा ४१ हजार पुस्तक नि:शुल्क प्राप्त गर्न सकिन्थ्यो । अहिले पनि यसमा विभिन्न पुस्तकको जानकारीका साथै अनलाइन अध्ययनको सुविधा पाइन्छ ।
साभार: साप्ताहिक