महिनावारी सम्बन्धि अत्यावश्यक र जान्नै पर्ने कुराहरु

महिनावरी सम्बन्धी केही भ्रम र वास्तविकता :
महिलाहरु आफ्नो स्वास्थ्यका बारेमा जागरुक बन्दै गइरहेका छन् । यद्यपि हाम्रो समाजमा यौन तथा प्रजननको विषयमा महिलाहरु उतिसारो खुल्दैनन् । तथापि शिक्षा र चेतनाको विकाश सँगै यस बारेका अन्धविश्वास तथा गलत परम्परा वा मान्यताहरुमा परिवर्तन हुँदै आएको छ । प्रजनन उमेर समूहका महिलाहरुमा रजस्वला हुनु एक प्राकृतिक नियम हो । तर यहीँ रजस्वलाका विषयमा पनि विभिन्न खाले नकारात्मक मान्यताहरु छन् । रजस्वला बारेका केही मिथक र त्यसबारेको सत्य तथ्य कुराहरु यहाँ प्रस्तुत गरेका छौँ-

१) महिलाहरुमा सामान्यतया एक महिनाको समयमा महिनावारी हुन्छ । कतिपयले यस्तो महिनाबारी ठ्याक्कै २८ दिनमै हुनुपर्छ र नभएमा त्यो खतराको संकेत हो भन्ने ठान्छन् । तर यस्तो होइन । महिलामा महिनावारी चक्रमा निश्चित दिन नहुन सक्छ । कहिले बढि हुनसक्छ र कहिले कम । २८ दिन केवल औषत मात्र हो ।

२) कतिपयले महिनावारी भएको समयमा यौन सम्पर्क गर्दा कुनैपनि हालतमा महिला गर्भवती नहुने र त्यो समय पूर्णरुपमा सुरक्षित हुने ठान्छन् । तर सत्य के हो भने महिनावारी अनियमित हुने महिलाहरुको हकमा अण्डा उत्सर्जन जुनसुकै समयमा पनि हुनसक्छ । त्यसैले महिनावारी भएको बेला हुने यौन सम्पर्कबाट समेत गर्भ रहनसक्छ । तर नियमित रुपमा महिनावारी हुने महिलाको हकमा भने महिनावारी भएको सुरुका ७ दिन लगभग सुरक्षित हुने बताइन्छ ।

३) महिनावारीको बेला कम रगत बग्यो भने त्यस्ता महिलाको गर्भ रहादैन भन्ने गलत धारणा छ । तर त्यो सही होइन । रगतको मात्रा महिला पिच्छे फरक हुनसक्छ ।

४) महिनावारी हुनुपूर्व महिलालाई कुनैपनि पत्तो नहुने धारणा हुन्छ । तर त्यसो होइन महिनावारी हुनु ५ देखि ११ दिन पहिले देखि नै महिलामा अब महिनावारी हुँदैछ भन्ने खालका लक्षण देखा पर्छन् । त्यसमा टाउको दुख्नु, खुट्टा सुन्निनु, ढाड दुख्नु, पेट गडबड हुनु, स्तन फुल्नु वा ढिला हुनु लगायतका हुन् ।

५) किशोरावस्थामा महिलामा नियमित महिनावारी हुन्छ भन्ने छैन । किशोरीहरुमा कहिलेकाहीँ दुइ महिनासम्म पनि महिनावारी नहुन सक्छ र त्यसपछि मात्र महिनावारी हुनसक्छ । यो सामान्य प्रक्रिया हो र यसमा आत्तिइहाल्नुपर्दैन । तर उमेर बढेसँगै वा युवा अवस्थामा प्रवेश गरेसँगै महिनावारी नियमित बन्दै जान्छ । केही दिनको अनियमितताबाट खासै चिन्ता मान्नु नपर्ने भएपछि युवावस्थामा समेत महिनावारीमा अनियमितता भयो भने चिकित्सककोमा सल्लाह लिन जानुपर्छ ।

६) महिनावारी महिलामा एक प्राकृतिक, नियमित तथा स्वभाविक र गौरवको विषय हो । हाम्रो समाजमा अहिलेपनि यसलाई पूर्वजुनिको पाप, नछुने भएको अवस्था वा फोहोर अवस्थाको रुपमा लिने गरिन्छ । महिनावारी महिलाको लागि खुसीको कुरा हो र म प्रजननका लागि सक्षम छु भन्ने प्रमाण पनि हो । किशोरावस्थामा महिनावारीका कारण कतिपय स्कुले किशोरीहरुले मनमा डर, चिन्ता तथा निरासा समेत लिनुपर्ने अवस्था आउनसक्छ र कतिपय अवस्थामा हिनताबोध समेत आउँछ । त्यसैले यस्तो अवस्थामा अभिभावकले आफ्ना छोरीहरुलाई विशेष ध्यान दिनुपर्ने र पाका महिलाहरुले ख्याल गर्नु आवश्यक हुन्छ । यो समयमा पर्याप्त सरसफाइ, उपयुक्त व्यायाम तथा सन्तुलित भोजन आवश्यक हुन्छ ।

महिनावारी गडबडीको समस्या :
( नियमितरुपमा हुने महिनावारी सामान्य अवस्थाभन्दा अगाडि-पछाडि हुने र अधिक मात्रामा रगत बग्ने समस्या आएमा महिनावारी गडबडी भएको मानिन्छ। )
राजधानीको वीर अस्पतालमा महिनावारी गडबडीको समस्या लिएर थुप्रै महिला आउने गर्छन् । यो समस्या लिएर आउनेमध्ये सबैको समस्या एउटै जस्तो भए पनि प्रकार भने भिन्न-भिन्न हुन्छ । स्युचाटार, कलंकीकी मनिषा केही महिनादेखि समयअगावै महिनावारी हुने समस्या लिएर आएकी थिइन् भने डल्लुकी अप्सरा महिनावारी हुँदा अधिक मात्रामा रगत बगेर कमजोरी भएकीले अस्पताल आएकी थिइन् । यस्ता समस्या लिएर वीर अस्पतालमा मात्र नभएर पाटन अस्पताल, शिक्षण अस्पताल, प्रसूति गृहलगायत अन्य अस्पतालमा पनि आउने गर्छन् । यो महिलाहरुको आमसमस्याको रुपमा देखा परिरहेको छ ।

के हो महिनावारी गडबडी ?
कुनै पनि किशोरीहरुमा प्रजनन क्षमता प्राप्त भएको संकेतअनुसार नियमित महिनावारी सुरु हुने गर्छ । सामान्य अवस्थाको महिनावारी २१ दिनदेखि ३५ दिनको बीचमा हुने गर्छ । यसरी नियमितरुपमा हुने महिनावारी सामान्य अवस्थाभन्दा अगाडि-पछाडि हुनु र अधिक मात्रामा रगत बग्ने समस्या आएमा यसलाई महिनावारी गडबडी भएको मानिन्छ ।

वीर अस्पतालको परिवार नियोजन विभागमा कार्यरत वरिष्ठ गाइनोकोलोजिस्ट डा. शान्ति जोशी फरक किशोरी तथा महिलाहरुको फरक कारणले महिनावारी गडबडी हुन सक्ने बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार यसरी विभिन्न कारणले महिनावारी नियमितरुपमै भए पनि अधिक मात्रामा रगत जाने र धेरै दिनसम्म रगत जाने समस्यालाई मेनोरेजिया भनिन्छ ।
मेनोरेजिया कुनै एक कारणले मात्र हुँदैन । कुनै पनि महिलाको कलेजो, मुटुमा खराबी आई उच्च रक्तचाप भएमा, थाइराइड ग्रन्थिले सामान्य अवस्थामा जसरी काम गर्न नसकेमा, साथै रक्तअल्पताको समस्या देखा परेमा र हेमोग्लोबिनको कमीले पनि रक्तसमस्या देखा पर्न सक्छ । त्यसैले धेरै दिनसम्म रगत बगेमा तुरुन्त सम्बन्धित विशेषज्ञसँग परामर्श लिनु आवश्यक छ ।

प्रसूति गृहकी निर्देशक तथा स्त्री तथा प्रसूति रोग विशेषज्ञ डा. लता वज्राचार्य धेरै महिलाहरुमा महिनावारी गडबडी समस्या देखा परी अस्पताल आउने गरेको बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार समयभन्दा अगाडि नै रगत देखा पर्ने समस्याले ग्रसित भएका थुप्रै महिलाहरु परामर्शका लागि अस्पताल आउने गरेका छन् । यसरी समयअगाडि नै महिनावारी हुने समस्यालाई पोलिमेनोरिया भनिन्छ । यो समस्या विनाकारण नै देखा पर्ने गर्छ । यस्ता समस्या महिनावारी सुक्न लागेका, गर्भपतन गराएका किशोरी एवम् सुत्केरी महिलाहरुमा बढी मात्रामा हुने गर्छ ।
पोलिमेनोरिया समस्या महिलाको पिट्युटरी ग्रन्थिले आवश्यकताभन्दा बढी मात्रामा हर्मोन उत्पादन गरेमा हुने गर्छ । पोलिमेनोरिया भएका महिलालाई हर्मोनकै कारणले समस्या भएको हुनाले हर्मोनयुक्त औषधि सेवन गर्नु आवश्यक हुन्छ । डा. वज्राचार्यका अनुसार कहिलेकाहीँ महिलाको जननेन्द्रियको माथिल्लो भागको संक्रमणको कारण पनि महिनावारी गडबडी हुन सक्छ । यदि यसरी संक्रमणले महिनावारी गडबडी भएमा औषधि सेवन मात्र नभएर शल्यक्रिया गर्नुपर्ने अवस्थासमेत आउन सक्छ ।

त्यसै गरी अत्यधिक मोटोपना, मानसिक तनाव, अत्यधिक शारीरिक अभ्यास, पाठेघरको भित्री तहको क्षयरोग, इन्डोक्राइन ग्रन्थिमा गडबडी हुनुका साथै पाठेघरको मुखमा मासु पलाएमा पनि महिनावारी गडबडी हुन सक्ने विज्ञहरुको भनाइ छ । यस्तो अवस्थाको महिनावारी गडबडीलाई ओलिगोमेनिया भनिन्छ ।
महिनावारी गडबडी भएका कतिपय महिलामा समयमा महिनावारी त हुने तर रगत नबग्ने, हल्का संकेत मात्र देखा पर्ने समस्या भएको पाइन्छ । यस्तो प्रकारको महिनावारी गडबडी थाइराइड ग्रन्थिको गडबडी, कुपोषण भएमा, महिनावारी सुक्ने बेलामा, पिल्स चक्कीको अधिक प्रयोगले देखा पर्न सक्छ । जसलाई हाइपोमेनोरिया भन्ने गरिन्छ ।

सामान्य अवस्थामा मात्र नभएर कतिपय महिलाको पाठेघरमा मासु पलाएर बढ्दै गएपछि पाठेघरको क्यान्सर हुनाले पनि महिनावारी गडबडी देखा पर्छ । त्यसैले सामान्य अवस्थाबाट तल-माथि हुनासाथ सम्बन्धित विज्ञको परामर्श लिनु जरुरी हुन्छ । सामान्य हेलचेक्रयाइँले जटिल समस्या उत्पन्न हुन सक्ने र ज्यानसमेत जाने हुनाले समयमै उपचार गर्राई स्वस्थ जीवनयापन गर्नु उचित हुन्छ ।

महिनावारी हुँदा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू :
१. महिनावारीका बेला सरसफाइमा बढी ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ । कतिपयमा महिनावारी हुँदा चार दिनसम्म नुहाउनुहुँदैन, यस्तो बेला फोहोरी भएर बस्दा पनि केही फरक पर्दैन भन्ने सोचाइ हुन्छ । यो गलत सोच हो । यस्तो बेला किशोरीहरूको योनिबाट रगत बग्छ तथा शरीरबाट बढी पसिना आउँछ । यसबाट शरीर गन्हाउँछ । त्यसैले दिनहुँ नुहाउनुपर्छ ।

२. महिनावारीका बेला रगत सोस्ने कपडा वा प्याड बेला-बेलामा फेर्नुपर्छ । प्याड फेर्नुअघि गुप्ताङ्ग साबुनपानीले राम्रोसँग पखाल्नुपर्छ । प्याडका रूपमा कपडाको प्रयोग गरी पुनः प्रयोग गर्ने भए त्यो कपडालाई साबुनले धोएर घाममा सुकाउनुपर्छ । घामको किरणले जीवाणु मार्न सहयोग पुर्‍याउँछ ।

३. महिनावारीका बेला केही छुनुहुँदैन, अलग्गै सुत्नुपर्छ नत्र पाप लाग्छ भन्ने कुरा अन्धविश्वास हो । सफाइमा ध्यान पुर्‍याए खाना पकाउन वा अरूलाई छुन हुन्छ । कसैसँग सँगै बस्दा वा आफ्नो ओछ्यानमा सुत्दा केही फरक पर्दैन ।

४. कुनै-कुनै किशोरीको महिनावारी हुनुअघि वा भैसकेपछि योनिबाट सेतो पानी बग्छ । यस्तो हुँदा आत्तिनु वा चिन्ता गर्नुपर्दैन तर पानी धेरै बगे, योनि चिलाउने वा पोल्ने समस्या देखिए तुरुन्त स्वास्थ्यसंस्थामा गई उपचार गराउनुपर्छ ।

५. महिनावारीका बेला धेरै हलचल गर्दा बढी रगत बग्छ भन्ने सोच पनि ठीक होइन । अझ हल्का कसरत गर्न सके शरीरका सबै भागमा राम्रोसँग रगत संचार हुन्छ । कसरतले पेटको मांसपेशीलाई बलियो पार्छ जसले गर्दा महिनावारीका बेला कम्मर दुख्ने समस्या धेरै कम हुन्छ ।

६. महिनावारीका बेला कसै-कसैको तल्लो पेट नराम्रोसँग दुख्छ । यसरी पेट दुखे तातोपानी हालिएको रबरको थैली वा सिसीले सेक्नुपर्छ । पीडा कम गर्न सिटामोल खान सकिन्छ । यति गर्दा पनि पीडा कम नभए चिकित्सकको सहयोग लिनुपर्छ ।

७. बढ्दो उमेरका किशोरीहरूले प्रशस्त मात्रामा लौह तत्व तथा भिटामिनयुक्त खानेकुरा खानुपर्छ । यस्तो तत्व खास गरी हरिया सागपात, तरकारी, फलफूल वा गेडागुडीमा पाइन्छ ।

८. कतिपय किशोरी पढाइ वा कामको व्यस्तताका कारण आफ्नो महिनावारी हुने दिन बिर्सन्छन् । यस्तो भए क्यालेन्डरमा मिति चिनो लगाउनुपर्छ । महिनावारी ठीक-ठीक समयमा नभई धेरै ढिलो वा चाँडो हुने गरे स्वास्थ्यसंस्थामा गई जँचाउनुपर्छ ।

९. महिनावारी हुने समयमा हार्मोनका कारण अनुहार तैलीय हुन्छ । त्यसैले कतिपयको अनुहारमा डन्डिफोर आउँछ । डन्डिफोर कम गर्न बेसन वा मकैको मसिनो पीठो लगाई चिसो पानीले दिनको ३-४ पटक अनुहार धुनुपर्छ ।

१०. महिनावारी महिलाको मातृत्वसँग सम्बन्धित एक जैविक प्रक्रिया हो । महिनावारी सुरु भैसकेका किशोरीले कुनै पुरुषसँग यौन सम्पर्क राखे गर्भ रहन सक्छ । गर्भ रहने प्रक्रियामा यौन सम्पर्कका बेला पुरुषको शुक्रकिट महिलाको अण्ड ग्रन्थिबाट निस्कने डिम्बसँग भेट हुन्छ ।

११. कहिलेकाहीँ किशोरीहरू पहिलो पटक महिनावारी नहुँदै गर्भवती हुनसक्छन् । पहिलो पटक महिनावारी सुरु हुने बेलामा अण्ड ग्रन्थिमा फुल पाकेर निस्कन खोज्दा संयोगवश यौन सम्पर्क भै शुक्रकिटसँग डिम्बको भेट भए यस्तो दुर्घटना हुन्छ । किशोरीहरूले यो विषयमा सजग हुनुपर्छ ।

१२. रातो टीका शुभको प्रतीक हो । मैले किशोरावस्थामा सुनेको कुरा 'महिनावारी हुँदा निधारमा ट्याक्क टीका लाग्छ' भन्ने कुरामा धेरै त्रास थियो । तर मातृत्वसँग सम्बन्धित यो विषय महिलाका लागि त्रास होइन सुखमय आश हो । यद्यपि महिनावारी भएपछि लापरबाही गर्दा त्यसले विभिन्न नकारात्मक असर पार्नसक्छ ।

महिनावारीको दुखाई कम गर्ने घरेलु उपायहरु :
यस्तोमा महिनावारी हुँदा हुने पीडाबाट राहत दिने केहि घरेलु उपचारहरु यहाँ दिइएका छन् जुन कुरालाई तपाईंले खानुपर्ने हुन्छ :-

१. दुध : दुध क्याल्सियमको निकै राम्रो स्रोत हो, महिनावारीको पीडालाई कम गर्न एक ग्लास दुध पिउने गर्नुहोस् यसले तपाईंको क्याल्सियमको कमीलाई पूरा गरिदिनेछ र पीडाबाट आराम मिल्नेछ । यदि तपाईंलाई दुध मिठो लाग्दैन भने तपाईंले क्याल्सियमको चक्की पनि खानसक्नुहुन्छ ।

२. मेवाः महिनावारी भएको बेला मेवा खानाले फाइदा पुराउँछ । धेरैपटक महिनावारीको दौरान रक्त प्रवाह सहि तरिकाले हुने गर्दैन जसका कारण अझ पिडा हुने गर्दछ । यस्तो अवस्थामा मेवाको सेवन गर्नाले रक्त प्रवाह ठिक तरिकाले हुने गर्दछ र पीडा पनि कम हुने गर्दछ ।

३. गाजरः गाजरले आँखाको लागि राम्रो गर्ने मात्र नभई महिनावारीको पीडालाई पनि कम गर्ने गर्दछ । स्त्रीरोग विशेषज्ञका अनुसार, एक ग्लास गाजरको रस पिउनाले माहिनावारी भएको बेला रक्त प्रवाह राम्रो तरिकाले हुने गर्दछ र पीडाबाट पनि राहत मिल्ने गर्दछ ।

४. घिउकुमारीः महिनावारीको दौरान एक चम्चा महमा यसलाई मिसाएर खानाले भइरहेको पीडालाई कम गर्ने गर्दछ ।

५. तुलसीः पीडा भइरहेको बेलामा तुलसीको पातलाई चियामा मिसाएर खानुहोस् । तुलसीमा भएको क्याफीड एसिडले महिनावारीको पीडालाई कम गर्ने गर्दछ । धेरै पीडा भइरहेको छ भने ७–८ वटा तुलसीको पातलाई आधा कप पानीमा हालेर उमाल्नुहोस् र त्यसलाई छानेर त्यसको पानी पिउनुहोस् ।

६. तातो पानीले नुहाउनुहोस्ः तातो पानीले नुहाउनाले रक्त प्रवाह राम्रो गरेर पीडा कम हुने गर्दछ ।

७. अदुवाः एक कप पानीमा अदुवालाई काटेर उमाल्नुहोस् । यदि यसको स्वाद मिठो लागेन भने थोरै नुन पनि हाल्नुहोस् र खाना खाइसकेपछि दिनको तीन–चार पटक खाने गर्नुभयो भने पीडाबाट मुक्ति पाइन्छ ।

८. व्यायामः हुुन त हामीले दिन दिनै व्यायाम गर्नु जरुरी छ तर महिनावारीको पीडा भएको बेलामा व्यायाम अत्यावश्यक कुरा हो । उक्त प्रवाहलाई राम्रो गराउन व्यायामको निकै आवश्यकता पर्ने गर्दछ ।

९. जंक फुडहरुबाट टाढै रहनुहोस्ः मासिक धर्मको बेला आफ्नो खाने व्यवहारमा पनि ध्यान राख्नुहोस् । जति सक्नुहुन्छ जंक फुड नखानुहोस् र रक्सीबाट टाढै रहनुहोस् ।

महिनावारी सम्बन्धि समस्या र त्यसको समाधान :

धेरैजसो महिलाहरू महिनावारी चक्रको समस्याले गर्दा दुखि हुन्छन् तर यो अज्ञानताले अथवा लाज वा झन्झटको कारणले गर्दा लगातार एस्तो समस्यासँग जूधि रहन्छन्। यस्तोमा समस्या भन्नु भन्दा पहिले यो थाहा हुन आवश्यक छ कि महिनावारी के हो ? त्यसकोलागि यहाँ क्लिक गरि महिनावारी सम्बन्धि सम्पूर्ण नालीबेली जान्न सकिन्छ। 

पीडा दायक महिनावारी के हो?

पीडा दायक महिनावारीमा तल्लो पेट दुखाइमा ऐंठनभइ पीडा हुन्छ। कुनै महिलाको छिटो दुखाइ हुन सक्छ जुन आउने र जाने हुन्छ या मन्द रूपमा घोंच्ने खालको दुखाइ पनि हुन सक्छ। यसले गर्दा ढाड दुख्न सक्छ। दुखाइ धेरै दिन पहिले देखि पनि शुरू हुन सक्छ र महिनावारीको एकदम पहिले पनि हुन सक्छ। महिनावारीको रक्तस्राव कम हुने वित्तिकै सामान्यतः यो सकिन्छ।

यस्तो बेलामा निम्नलिखित उपचार गर्न सकिन्छ :- 

१) आफ्नो पेटको तल्लो भाग (नाइटो भन्दा तल) तातोले सेक्नुहोस। ध्यान राख्नुहोस कि सेक्ने प्याडलाइ राखेर नसुत्नुहोला।

२) तातो पानीले नुहाउने गर्नुहोस् ।

३) तातो पानी, दूध, चिया वा अन्य पेय पिउनुहोस् ।

४) तल्लो पेटको छेउछाउमा आफ्नो औंलाले गोलो-गोलो गरि हल्का मालिश गर्नुहोस् ।

५) बाहिर घुम्न निस्कनुहोस् वा नियमित रूपले व्यायाम गर्नुहोस् र कोख वा कम्मर घुमाने खाले व्यायाम पनि गर्नुहोस् ।

६) अन्न, गेडागुडी, फलफूल र तरकारीहरु जस्ता मिश्रित कार्बोहाइड्रेटले भरिपुर्ण आहार लिनुहोस्  जसमा नुन, चिनी, मदिरा तथा क्याफिनको मात्रा कम होस् ।

७) थोरै तर छोटो-छोटो अन्तरालमा खाना खाने गर्नुहोस् ।

८) ध्यान अथवा योग जस्तो विश्राम तरिकाको प्रयोग गर्नुहोस् ।

९) सुत्दा आफ्नो खुट्टा ठाडो पारेर वा खुट्टा खुम्चाएर कुनै एक तर्फ सुत्नुहोस् ।

नोट: यदि स्व-उपचार गर्दा पनि लगातार तीन महीना सम्म दुखाइ ठीक भएन र रगतको ठुलो-ठुलो चोक्टा बग्न थाल्यो भने डाक्टरको परामर्श लिनु पर्छ। यदि महिनावारी हुनुभन्दा पांच दिन भन्दा पहिलेबाट दुखाइ हुनलाग्यो र महिनावारी पछि पनि दुखाई भइरहयो भने पनि डाक्टरकोमा जानुपर्दछ ।

कहिले महिनावारी रक्तस्राव भारी मानिन्छ ?
यदि लगातार छ घण्टासम्म हरेक घन्टा सैनेटरी प्याड रक्तस्रावलाई सोंसेर भरिन्छ र अर्को फेर्नुपर्ने हुन्छ तब त्यसलाई भारी पीरियड भनिन्छ।

भारी महिनावारी रक्तस्रावको कारणहरू निम्न रहेका छन् :
(१) गर्भाषयको पत्रमा केही निस्किनु।

(२) जसलाई अपक्रियात्मक गर्भाषय रक्त स्राव भनिन्छ। जसको व्याख्या हुन पाएको छैन।

(३) थायराइड ग्रन्थिका समस्याहरू

(४) रगत जमेर चोक्टा बन्ने रोग

(५) अन्तरा गर्भाषय उपकरण

(६) दबाव

अनियमित महिनावारी पीरियड के हो ?
अनियमित महिनावारी पीरियड त्यो हो जसमा एक चक्र अवधी दोस्रो चक्रको भन्दा लामो हुन सक्छ, या त्यो धेरै छिटो-छिटो हुन थाल्छ या असामान्य रूपले लामो अवधिले एकदम बिग्रिन थाल्छ। किशोरावस्थाको पहिले केही वर्षहरूमा अनियमित पीरियड हुनु सामान्य कुरा नै हो । हुन सक्छ कि किशोरीको दुई महीनामा एक पटक वा एक महीनामा दुई पटक हुन पनि सक्छ तर यो समयसंगै नियमित हुँदै जान्छ ।

अनियमित महिनावारीका कारणहरु निम्नलिखित छन् :

(१) अज्ञात कारणहरूले इन्डोमिट्रोसिस हुन्छ जसबाट जननेद्रियमा पीडा हुन्छ र छिटो-छिटो रक्त स्राव हुन्छ।

(२) कहिले काँही कारण स्पष्ट हुँदैन तब भनिन्छ कि महिलाको अपक्रियात्मक गर्भाशय रक्तस्राव भएको छ।

(३) अण्डकोषको पुष्टि

(४) दबाव।

सामान्य पांच दिनको अपेक्षा यदि महिनावारी रक्त स्राव दुई या चार दिनको लागि चलिरहे चिन्ता गर्नुपर्ने आवश्यकता छैन। समय संगै पिरियडको स्वरूप बदलिन्छ, एक चक्रले दोस्रो चक्रमा पनि परिवर्तन गर्न सक्छ।

भारी, लामो र अनियमित पीरियड भएमा के गर्नु पर्छ?

(१) महिनावारी चक्रको रिकर्ड राख्ने- कहिले सकिन्छ, कति स्राव भयो (कति प्याड प्रयोग भयो संख्या नोट गर्ने र कति भिजेको थियो) र अन्य कुनै लक्षण तपाईंले महसूस गरेको भए त्यो पनि लेख्ने।

(२) यदि तीन महीना भन्दा धेरै समय सम्म समस्या चलीरहे डाक्टरसंग परामर्श गर्नुहोस् ।

नोट: महिनावारी के हो ? किन र कसरी हुन्छ ? सम्पूर्ण नालीबेली जान्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस्